CO WOLNO, A CZEGO NIE podczas kontaktu z dzieckiem z mutyzmem wybiórczym
Wielu rodziców, opiekunów czy nauczycieli zadaje nam pytanie: „Jak zachować się podczas kontaktu z dzieckiem cierpiącym na mutyzm wybiórczy?”. Są pełni obaw, żeby dziecka „nie skrzywdzić” na przykład spojrzeniem, jakimś wypowiedzianym zdaniem, nadmierną uwagą skierowana na niego, lub wręcz przeciwnie – jej brakiem. Takie pytania i wiele innych stawia sobie praktycznie każda osoba mająca kontakt z dzieckiem mutystycznym.
A więc jak to jest? Czy są jakieś zasady co robić, a czego nie? Co mówić, a czego unikać?
Jakkolwiek każde dziecko cierpiące na mutyzm wybiórczy jest inne i objawy płynące z tego zaburzenia mogą mieć różny obraz, to istnieje kilka podstawowych zasad. Warto o nich pamiętać podczas kontaktu z dzieckiem mutystycznym.
NIE pytaj dziecka „Z kim dziś rozmawiałeś/-aś?”, „Czy dziś rozmawiałaś/-eś z…?”
ZAMIAST TEGO zapytaj dziecko, jak mu minął dzień, co się w trakcie dnia wydarzyło, z pominięciem tego, czy do kogoś mówiło.
***
NIE wywieraj presji na mówienie zwrotów grzecznościowych, np. Dzień dobry, Do widzenia, Pa Pa, Dziękuję.
ZAMIAST TEGO wykaż akceptację wobec trudności dziecka. Możesz podpowiedzieć mu, że jeśli jest gotowe, to może pomachać ręką, bądź się uśmiechnąć, ale jeśli nawet to jest za trudne w danym momencie, to okaż mu zrozumienie np. słowami „Rozumiem, że jest ci trudno w tej sytuacji”.
***
NIE wywieraj presji na natychmiastową odpowiedź na zadane pytanie.
ZAMIAST TEGO daj czas i szansę na odpowiedź. Zachowaj spokój, cierpliwość i wyrozumiałość wobec trudności dziecka.
***
NIE stawiaj pytań otwartych wymagających od dziecka wielozdaniowej odpowiedzi w sytuacji, gdy dziecko ma wyraźną trudność z odezwaniem się.
ZAMIAST TEGO stawiaj pytania zamknięte (odpowiedź tak/nie) lub z ograniczonym wyborem (chcesz „to” czy „to”), w których dziecko ma możliwość odpowiedzi nie tylko werbalnie, ale może również skorzystać z mowy niewerbalnej (wskazanie, kiwnięcie głową).
***
NIE zadawaj pytań rozpoczynających się od „Dlaczego..?”.
ZAMIAST TEGO powiedz na przykład: „Zastanawiam się, co czułeś/-aś, pomyślałeś/-aś….”, „Być może martwisz się…, obawiasz…”.
***
NIE zadawaj bezpośrednich pytań.
ZAMIAST TEGO relacjonuj, „myśl głośno”, żeby zdjąć presję mówienia z dziecka. Na przykład: „Zastanawiam się, jaki jest twój ulubiony kolor? Mój to niebieski, ciekawe jaki jest twój?”.
***
NIE chwal dziecka na forum grupy, bo to stawia go w centrum uwagi i może dla niego być zbyt trudne.
ZAMIAST TEGO chwal dziecko w kontakcie indywidualnym.
***
NIE chwal za wykonanie zadania związanego z mową w sposób „Ładnie odpowiedziałeś/-aś, przeczytałeś/-aś…”.
ZAMIAST TEGO powiedz: „Bardzo dobrze poradziłaś /-eś sobie z tym zadaniem”.
***
NIE reaguj zbyt entuzjastycznie Gdy dziecko „coś powie”. Nie mów : „Ale masz ładny głos”, „Brawo odezwałeś/-aś się do mnie”.
ZAMIAST TEGO Zachowaj spokój I potraktuj tą sytuację jako całkowicie naturalną. Zwrócenie bezpośredniej uwagi na mowę może skutkować ponownym zahamowaniem dziecka.
***
NIE okazuj rozczarowania jeśli dziecko pomyli się, lub zrobi coś co nie jest zgodne z twoimi oczekiwaniami.
ZAMIAST TEGO okaż wsparcie, powiedz dziecku, że każdy czasem się myli i jest to naturalny proces nauki.
***
NIE wpatruj się intensywnie w dziecko w oczekiwaniu na odpowiedź.
ZAMIAST TEGO nawiązuj kontakt wzrokowy, z wyczuciem i poszanowaniem granic dziecka, tak by nie czuło presji.
***
NIE wywieraj presji na zmianę tonu głosu, gdy dziecko mówi cicho.
ZAMIAST TEGO w sytuacji gdy niedosłyszałeś/-aś wypowiedzi możesz poprosić o powtórzenie, tłumacząc np., że jest hałas czy szum i nie dosłyszałeś/-aś.
***
NIE przekupuj dziecka by zaczęło mówić.
ZAMIAST TEGO bądź cierpliwy i okazuj wsparcie i wiarę w możliwość dziecka do pokonania swoich trudności.
***
NIE okazuj dziecku swojego lęku i niepokoju związanego z jego „niemówieniem”.
ZAMIAST TEGO zachowaj spokój, zapewnij dziecku wsparcie i zrozumienie mówiąc na przykład: „Wiem, że ci teraz trudno, ale wierzę, że jak będziesz gotowy/-a to się odezwiesz (w danej sytuacji)”.